Projekt edytorski Centrum Studiów Mediewistycznych „Epistolae Ordinis Teutonici Sanctae Mariae quae ad res gestas Poloniae spectant” zakłada na tym etapie krytyczną edycję wszystkich listów wystawców polskich z czasów panowania króla Władysława Jagiełły przechowywanych obecnie w Geheimes Staatsarchiv Preussisches Kulturbesitz w Berlinie Dahlem. Obecnie prezentujemy osiągnięcia zespołu w pierwszym roku trwania projektu: 26 pełnych edycji listów oraz jeden regest zaginionego glejtu biskupa płockiego Maffiolusa Lampugnaniego. Prezentowane pliki mają charakter roboczy.
W przygotowaniu edycji współpracowali dr hab. Michał Rzepiela, prof. IJP PAN (konsultacja filologiczna listów łacińskich) i prof. Stephen C. Rowell z Instytutu Historii Litwy (metryczki w języku angielskim).
Zasady wydawnicze
Listy łacińskie zostały opublikowane zgodnie z „Projektem instrukcji” Adama Wolffa1. Przy publikacji listów niemieckich kierowaliśmy się natomiast zasadami wyłożonymi w pierwszym tomie edycji listów wystawców polskich do Gdańska (do 1479 r.)2 z tym wszakże zastrzeżeniem, że w przypadku pewności co do formy graficznej używamy znaku „ß” („scharfes s”) i nie zastępujemy go „sz”.
---
1 A. Wolff , Projekt instrukcji wydawniczej dla pisanych źródeł historycznych do połowy XVI wieku, "Studia Źródłoznawcze", t. 1, 1957, s. 155–180.
2 Dokumenty i listy z epoki jagiellońskiej z Archiwum Państwowego w Gdańsku. Edycja krytyczna. Seria: Listy duchowieństwa, urzędników, szlachty i miast polskich z Archiwum Państwowego w Gdańsku, t. 1: do 1479 roku, wyd. M. Grulkowski, A. Kozak, A. Szweda, S. Szybkowski, Warszawa 2023 (Folia Jagiellonica, Fontes 9), s. 15.–180.
Układ pojedynczych edycji
- Numer listu.
- Miejsce wystawienia i jego rozwiązana data.
- Opis zewnętrzny (sygnatura, materiał pisarski, język, stan zachowania, informacje o pieczęci/pieczęciach, notach dorsalnych).
- Adres.
- Tekst właściwy.
- Przypisy tekstowe.
- Przypisy rzeczowe.
Jak cytować
Elementy wymagane w cytowaniu
- Nazwa edycji wraz z wydawcami i redaktorem – Epistolae Ordinis Teutonici Sanctae Mariae quae ad res gestas Poloniae spectant, t. 1: Listy wystawców polskich z czasów króla Władysława Jagiełły przechowywane w Geheimes Staatsarchiv Preussisches Kulturbesitz w Berlinie-Dahlem, wyd. M. Duda, J. Możdżeń, A. Kozak, A. Szweda, S. Szybkowski, red. S. Szybkowski.
- Data dostępu – w formacie: dzień miesiąc rok.
- Link.
Przykład cytowania
Epistolae Ordinis Teutonici Sanctae Mariae quae ad res gestas Poloniae spectant, t. 1: Listy wystawców polskich z czasów króla Władysława Jagiełły przechowywane w Geheimes Staatsarchiv Preussisches Kulturbesitz w Berlinie-Dahlem, wyd. M. Duda, J. Możdżeń, A. Kozak, A. Szweda, S. Szybkowski, red. S. Szybkowski, dostęp 25 lutego 2025, https://epistolae.lhdb.kul.pl/s/listy-krzyzackie/item/20.
Wykaz skrótów
ADB – Allgemeine Deutsche Biographie, edycja elektroniczna: http://www.deutsche-biographie.de/index.html.
AGAD – Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie.
CDL – Codex diplomaticus Lithuaniae, wyd. E. Raczyński, Wrocław 1845.
CEV – Codex epistolaris Vitoldi, magni ducis Lithuaniae 1382–1430, wyd. A. Prochaska, Kraków 1882.
DokumentyBrześć – Dokumenty pokoju brzeskiego między Polską i Litwą a zakonem krzyżackim z 31 grudnia 1435 roku, wyd. A. Szweda, M. Hlebionek, J. Trupinda, przy współudziale R. Petrauskasa, S. Polechova, Toruń 2021.
DokumentyMełno – Dokumenty strony polsko-litewskiej pokoju mełneńskiego z 1422 roku, wyd. P. Nowak, P. Pokora, Poznań 2004.
GąsiorowskiItinerarium – Itinerarium króla Władysława Jagiełły 1386‒1434, wyd. 2, Warszawa 2015.
GSPK – Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz Berlin-Dahlem.
GumowskiPieczęcie – Pieczęcie królów polskich, Kraków 1910.
Heckmann – Amtsträger des Deutschen Ordens in Preußen und in den hochmeisterlichen Kammerballeien des Reiches bis 1525, eingeleitet und bearbeitet von D. Heckmann / Dostojnicy zakonu niemieckiego w Prusach i baliwatach kamery wielkomistrzowskiej w Rzeszy do 1525 roku, oprac. i wstępem poprzedził D. Heckmann, Toruń 2020.
HlebionekKatalog – Katalog pieczęci Jagiellonów, oprac. M. Bolom-Kotari, W. Chorążyczewski, M. Glejtek, M Hlebionek, V. Perkun, P. Pokora, red. M. Hlebionek, Toruń 2024 (Folia Jagiellonica, Fontes 46).
Hochmeister – Die Hochmeister des Deutschen Ordens 1190–1994, hrsg. U. Arnold, Marburg 1998 (Quellen und Studien zur Geschichte des Deutschen Ordens, Bd. 40).
Index – Index actorum saeculi XV ad res publicas Poloniae spectantium, ed. A. Lewicki, Kraków 1888.
Jähnig – B. Jähnig, Dostojnicy i urzędnicy zakonu krzyżackiego w Prusach, w: Zakon krzyżacki w Prusach i Inflantach. Podziały administracyjne i kościelne w XIII–XVI wieku, red. R. Czaja, A. Radzimiński, Toruń 2013.
KDW – Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski.
KrzyżaniakowaKancelaria – J. Krzyżaniakowa, Kancelaria królewska Władysława Jagiełły. Studium z dziejów kultury politycznej w XV wieku, cz. 2, Poznań 1979.
KuczyńskiPieczęcie – S. K. Kuczyński, Pieczęcie książąt mazowieckich, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1978.
NDB – Neue Deutsche Biographie, edycja elektroniczna: http://www.deutsche-biographie.de/index.html
OBA – Ordensbriefarchiv w GSPK.
Pieczęcie – Pieczęcie królów i królowych Polski. Tabularium Actorum Antiquorum Varsoviense Maximum, divisio prima – „InSimul”, Warszawa 2010.
PSB – Polski słownik biograficzny.
Repertorium – Repertorium der im Kgln. Staatsarchive in Königsberg i. Pr. befindlichen Urkunden zur Geschichte der Neumark, hrsg. v. E. Joachim, P. Niessen, (Schriften des Vereins für Geschichte der Neumark, H. 3), Landsberg a. W. 1895.
RHD – Regesta historico–diplomatica Ordinis S. Mariae Theutonicorum, Bd. 1–2, hrsg. E. Joachim, W. Hubatsch, Göttingen 1948–1965.
Skarbiec – Skarbiec diplomatów papiezkich, cesarskich, krolewskich, książęcych; uchwał narodowych, postanowień różnych władz i urzędów posługujących do krytycznego wyjaśnienia dziejów Litwy, Rusi Litewskiej i ościennych im krajów, wyd. I. Daniłowicz, t. 1–2, Wilno 1860–1862.
SułkowskaDokumenty – I. Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty królewskie i ich funkcja w państwie polskim za Andegawenów i pierwszych Jagiellonów 1370–1444, Warszawa 1977.
SzwedaListy – A. Szweda, Listy Władysława Jagiełły do wielkich mistrzów krzyżackich w latach 1386–1434, w: Tekst źródła. Krytyka. Interpretacja, red. B. Trelińska, Warszawa 2005.
SzwedaOrganizacja – A. Szweda, Organizacja i technika dyplomacji polskiej w stosunkach z zakonem krzyżackim w Prusach w latach 1386–1454, Toruń 2009.
Toeppen – Acten der Ständetage Preussens unter der Herrschaft des Deutschen Ordens, Bd. 1–5, hrsg. M. Toeppen, Leipzig 1873–1886.
UC – Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV–XVIII wieku. Spisy, oprac. K. Chłapowski, S. Ciara, Ł. Kądziela, T. Nowakowski, E. Opaliński, G. Rutkowska, T. Zielińska, Kórnik 1992.
UBC – Urzędnicy województwa bełskiego i ziemi chełmskiej XIV–XVIII wieku. Spisy, oprac. H. Gmiterek, R. Szczygieł, Kórnik 1992.
UKD – Urzędnicy kujawscy i dobrzyńscy XII–XV wieku. Spisy, oprac. J. Bieniak, S. Szybkowski, Kornik 2014.
UL – Urzędnicy centralni i dostojnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV–XVIII wieku. Spisy, opr. H. Lulewicz, A. Rachuba, Kórnik 1994.
UŁS – Urzędnicy łęczyccy, sieradzcy i wieluńscy XIII–XV wieku. Spisy, oprac. J. Bieniak, A. Szymczakowa, Wrocław 1985.
UM – Urzędnicy małopolscy XII–XV wieku. Spisy, oprac. J. Kurtyka, T. Nowakowski, F. Sikora, A. Sochacka, P.K. Wojciechowski, B. Wyrozumska, Wrocław 1990.
UR – Urzędnicy województwa ruskiego XIV–XVIII wieku (ziemie halicka, lwowska, przemyska, sanocka). Spisy, oprac. K. Przyboś, Wrocław 1987.
UW – Urzędnicy wielkopolscy XII–XV wieku. Spisy, oprac. M. Bielińska, A. Gąsiorowski, J. Łojko, Wrocław 1985.
WSB – Wielkopolski słownik biograficzny, red. A. Gąsiorowski, J. Topolski, Warszawa–Poznań 1981.